Nhà sáng tạo:
- Ngài có thể khái quát sự khác biệt giữa thời đồ đá và thời computer chỉ trong một từ, thưa Đạo sĩ tiên sinh?
Đạo sĩ:
- Đó là từ thông tin.
Nhà sáng tạo:
- Thông tin được hiểu như thế nào trong thời computer, thưa Ngài tiên sinh?
Mộ phần một game thủ thời computer. (ảnh: nguồn internet)
Đạo sĩ:
- Có hai cách hiểu: thứ nhất, theo nghĩa information- với cách hiểu này, thông tin mang nghĩa nội dung. Thứ hai, theo nghĩa communication- với cách hiểu này thông tin mang nghĩa truyền tin.
Nhà sáng tạo:- Xin cho một ví dụ cụ thể, thưa Ngài tiên sinh?
Đạo sĩ:
- Theo cỗ máy xuyên thời gian thì vào những năm đầu của thế kỷ 21 sau Tây lịch, có một số thần dân làng ta qua đất nước Chùa Tháphành nghề đi hình. Hàng ngày họ đi khắp hang cùng ngõ hẻm và rao “Ai khôi phục ảnh cũ hông?”. Khi khách hàng đưa một tấm ảnh cũ cần xử lý thì họ scan tấm hình thành file ảnh (information) rồi email (communication) file này về Sài Gòn để chỉnh sửa ảnh. Sau đó, họ nhận lại file đã chỉnh sửa rồi in ra thành ảnh đẹp như mơ giao cho khách hàng. Thật tài tình hết chỗ nói.
Nhà sáng tạo:
- Ai sáng tạo ra nghề đi hình vang bóng một thời này? Sinh viên trong các trường mẫu giáo làng chăng, thưa Ngài tiên sinh?
Đạo sĩ:
- Đó là những người hành nghề cân dạo, tức những người đẩy cân di động khắp nơi có loa phát ra câu: “chiều cao một mét bảy hai, cân nặng chín mươi lăm ký lô gam, hơi gầy, hơi gầy, hơi gầy!”.
- Tuy không được học hành bài bản về công nghệ thông tin nhưng họ cực kỳ nhạy cảm trong việc ứng dụng. Điều đó có được là do họ nhìn cuộc đời này bằng con mắt thực tiễn của cuộc sống đời thường chứ không mộng mơ trên đỉnh phù vân.
2. Vật chất và thông tin
Nhà sáng tạo:
- Với tư cách là một sinh vật, con người quan hệ với thế giới còn lại trên những phương diện nào, thưa Ngài tiên sinh?
Đạo sĩ:
- Về chính thống có hai phương diện: thứ nhất là phương diện vật chất/năng lượng, thứ hai là phương diện thông tin. Ngoài ra, thiên hạ còn đồn rằng có phương diện thứ balà tâm linh, chẳng biết thực hư ra sao.
- Các hoạt động: ăn, uống, tắm, gội, vệ sinh,… của con người là mang tính trao đổi vật chất/năng lượng. Trong khi đó, các hoạt động: nghe, nhìn, ngưởi, rờ, liếm,… là mang tính trao đổi thông tin, mặc dù có yếu tố năng lượng trong các hoạt động này.
- Nghe là quá trình cảm nhận tác động của áp suất không khí lên màng nhĩ, nhìn là cảm nhận tác động của ánh sáng lên võng mạc của mắt. Cũng có hoạt động đặc biệt vừa trao đổi vật chất đồng thời vừa trao đổi thông tin giữa hai người đang yêu nữa đấy.
Phương diện vật chất, thông tin hay tâm linh?(ảnh: nguồn internet)
Nhà sáng tạo:
- Vậy, bài thơ khắc trên vách đá thì thuộc về vật chất hay thông tin, thưa Ngài tiên sinh? Chẳng hạn bài thơ:
Nước sông Ba chảy về sông Cú
Điệu em chèo cái đầu nơ nơ.
- Hay bài thơ:
Lâu lâu lại đến chợ Cồn
Ghé ăn bát phở thịt gà ngon ghê.
Bài thơ cổ khắc trên vách đá.(ảnh: nguồn internet)
Đạo sĩ:
- Ôi! Thơ của ngươi ngộ quá! Xưa nay chỉ nghe cái đầu lúc lắc hay gục gặc còn nơ nơ thì quả là lần đầu tiên! Trật vần lạc nhịp hết trơn rồi!
- Bài thơ vừa mang tính vật chất vừa mang tính thông tin. Về mặt hình thức tồn tại, bài thơ mang yếu tố vật chất vì được khắc trên vách đá. Về mặt nội dung chứa đựng, bài thơ mang yếu tố thông tin vì truyền đạt đến người nghe một thông điệp nào đó.
- Thông tin không nằm biệt lập, tách rời vật chất. Hơn thế nữa, cùng một nội dung thông tin nhưng có thể tồn tại dưới nhiều hình thức vật chất khác nhau. Chẳng hạn, một bài thơ có thể tồn tại trên: giấy, vách đá, thân cây, da dê, đĩa CD, băng từ, não người, sóng viba, sóng âm, chip nhớ, usb,…
Nhà sáng tạo:
- Phân biệt phương diện vật chất và phương diện thông tin có ý nghĩa gì đối với hoạt động sáng tạo/đổi mới, thưa Ngài tiên sinh?
Đạo sĩ:
- Ý tưởng sáng tạo cũng vừa mang tính vật chất vừa mang tính thông tin. Việc hiểu rõ khía cạnh thông tin của ý tưởng sáng tạo sẽ mang lại ít nhất ba lợi ích sau:
- Thứ nhất, thông tin là nguồn nguyên liệu để cho bộ não chế tạo ra ý tưởng sáng tạo. Hãy xem xét trường hợp nhà sáng tạo/đổi mới Phạm Huynh - nông dân tại xã Nghĩa Kỳ, huyện Tư Nghĩa, tỉnh Quảng Ngãi có ý tưởng sáng tạo trồng gừng trong túi nilông.
.jpg)
Ý tưởng của nhà sáng tạo/đổi mới Phạm Huynh. (ảnh: nguồn internet)
- Mặc dù thiên hạ đã trồng hoa, trồng nấm, trồng rau,… trong túi, trong giỏ, trong rổ,… từ ngàn năm rồi, nhưng điều đó không làm suy giảm giá trị của ý tưởng sáng tạo này vì bác ấy là người đầu tiên có ý tưởng trồng gừng trong túi nilông, ít nhất trong không gianlà quê hương và thời gian là đương thời của bác ấy.
- Quảng Ngãi là xứ có truyền thống làm mứt gừng để dùng vào dịp Tết và dùng lai rai cho đến… Noel năm sau! Rõ ràng, thông tin về nhu cầu gừng trên thị trường địa phương là nguyên liệu đầu vào của quá trình sáng tạo của bác ấy. Thông tin này có được từ sự quan sát hoạt động hàng ngày của cộng đồng dân cư.
- Tuy không phải là vùng có thời tiết khí hậu quá khắc nghiệt, nhưng thổ nhưỡng nơi đây cũng có nhiều bất lợi. Gần nhà bác ấy có một sân bay thời chiến tranh - thiên hạ thường chọn nơi đất rất cứng lại không đọng nước để làm sân bay. Hơn thế nữa, gần nhà bác ấy còn có một nghĩa địa lớn nhất tỉnh có tên là Trung Ổi - thiên hạ thường không chọn những nơi đất đai màu mỡ để làm nghĩa địa. Những thông tin này cũng là nguyên liệu đầu vào của quá trình sáng tạo của bác ấy.
- Mô hình sáng tạo của bác ấy có đặc trưng là thị trường có nhu cầu nhưng điều kiện sản xuất bất lợi nên nảy ra những ý tưởng sáng tạo để giải quyết mâu thuẫn. Điều đáng ngưỡng mộ nhất là bác ấy còn hoạt động sáng tạo khi tuổi đã ở U80, trộm nghĩ ở tuổi này không mấy người chưa… lẫn, nói chi đến sáng tạo.
Nhà sáng tạo:
- Lợi ích thứ hai trong việc phân biệt phương diện vật chất và phương diện thông tin của ý tưởng sáng tạo là gì, thưa Ngài tiên sinh?
Đạo sĩ:
- Thứ hai, so với tài sản vật chất, tài sản thông tin rất khó bảo vệ trước bọn lục lâm thảo khấu. Chẳng hạn, với ý tưởng sáng tạo trồng gừng trong túi nilông, chỉ cần bác ấy nói ra vài lời là coi như lộ cờ hoàn toàn. Nhưng trớ trêu thay, bác ấy lại trầy vi tróc vảy trong việc chứng minh ý tưởng sáng tạo này là của mình khi đăng ký quyền sở hữu trí tuệ!
Tai vách mạch rừng thời đồ đá. (ảnh: nguồn internet)
- Trên phương diện tâm lý học, con người mỗi chúng ta giống như một cuốn sách mở, chúng ta thường tâm sự và… than vãn với những người khác về: những ước mơ, những khát vọng, những dự tính, những kế hoạch,… và hầu như tất cả những ý tưởng sáng tạo của mình một cách nhiệt thành. Phải chăng những người khác chăm chú lắng nghe chỉ có thể là… bạn quý!? Đây là cơ sở khoa học cho phường thợ săn ý tưởng sáng tạo tung hoành ngang dọc giữa chốn giang hồ.
Sự điêu luyện trong giao tiếp. (ảnh: nguồn internet)
- Hãy xem xét trường hợp "vua" của những nông sản khổng lồ là nhà sáng tạo/đổi mới Nguyễn Hoàng Oanh - nông dân ấp An Tấn, xã An Lạc Tây, huyện Kế Sách, tỉnh Sóc Trăng. Bác ấy đã sáng tạo trong việc trồng khoai mỡ có củ nặng tới 62 kg, bụi gừng nặng 8kg, trái chuối nặng 0,9kg, chuối xiêm trổ 42 nải, trái đủ đủ dài 60cm, trái thơm nặng 8,5kg và rất nhiều giống cây khác.
Nhà sáng tạo/đổi mới Nguyễn Hoàng Oanh.
- Bản quyền giống cây, giống con là đối tượng được bảo vệ sở hữu trí tuệ. Tuy nhiên, chỉ bảo vệ trong việc tạo ra chính giống cây, giống con ấy thôi, còn nếu ai đó mua giống cây F1 của bác ấy về nhân giống thế hệ F2, F3 để tung ra thị trường thì vẫn không hề chi! Ý tưởng sáng tạo của nhà sáng tạo/đổi mới Nguyễn Hoàng Oanh tuy dễ bị mất trộm nhưng hiện thực hóa ý tưởng này thì không dễ vì còn liên quan đến nhiều bí quyết khác mà chỉ riêng bác ấy nắm giữ. Điều tuyệt vời làm ngỡ ngàng biết bao người là bác ấy vẫn khỏe mạnh và nhanh nhẹn như thanh niên cho dù bác ấy đi mẫu giáo đã hơn... 70 năm về trước.
Nhà sáng tạo:
- Tại sao có những trường hợp, một mặt cho rằng ý tưởng sáng tạo của mình là hay nhưng lại công bố vô tư trên website, không sợ bị nẫng ý tưởng sáng tạo đáng giá hay sao, thưa Ngài tiên sinh?
Đạo sĩ:
- Để khai thác lợi ích từ các ý tưởng sáng tạo, thiên hạ có hai cách sau đây và luôn chọn cách có lợi nhất:
- Cách 1:Tạo ra sản phẩm/dịch vụ từ ý tưởng sáng tạo và thu lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh.
- Cách 2:Tham gia các cuộc thi để lấy tiền thưởng và tăng uy tín để xin tài trợ cho các dự án sắp tới.
Nhà sáng tạo:
- Lợi ích thứ ba trong việc phân biệt phương diện vật chất và phương diện thông tin của ý tưởng sáng tạo là gì, thưa Ngài tiên sinh?
Đạo sĩ:
- Thứ ba, nguyên liệu đầu vào của sản phẩm gồm nguồn lực vật chất và nguồn lực thông tin, nếu tỉ trọng nguồn lực thông tin càng lớn thì chi phí biên (marginal cost) của sản phẩm càng thấp. Chẳng hạn, nếu giá thành một cái bánh ú là 5 ngàn cắc thì giá thành 10 cái bánh ú cũng gần gần 50 ngàn cắc. Tuy nhiên, một phần mềm có giá 200 triệu cắc thì giá của phần mềm ấy và 9 bản copy trung bình chỉ có 20 triệu cắc mỗi bản (nhưng phải bán được, nếu copy rồi đưa vào kho thì bó tay). Với các sản phẩm có tỉ trọng nguồn lực thông tin cao, chiến lược định giá đóng vai trò quyết định đến sự thành công của dự án kinh doanh.
Nhà sáng tạo:
- Xin cho một ví dụ cụ thể, thưa Ngài tiên sinh?
Đạo sĩ:
- Vừa rồi Ta có đặt hàng một nhà khoa học công nghệ gia công 1 cái gáo dừa để múc nước. Ngài ấy báo giá như sau: 5 ngàn cắc cho cái gáo dừa + 500 triệu cắc tương ứng tiền ăn học 20 năm của ngài ấy! Vị chi 500.005.000 cắc, thấu tận trời xanh.
3. Bộ não và thông tin
Nhà sáng tạo:
- Bộ não con người tiếp nhận thông tin từ thế giới xung quanh như thế nào, thưa Ngài tiên sinh?
Đạo sĩ:
- Tiếp nhận thông tin qua các giác quan như: thị giác, thính giác, khứu giác, vị giác và xúc giác. Ngoài ra còn nghe đồn rằng có những giác quan khác như trực giác chẳng hạn, chưa biết thực hư ra sao. Trực giác còn được gọi là giác quan thứ sáu, liên quan đến tâm linh.
Âm nhạc với thính giả chưa ra đời! (ảnh: nguồn internet)
Nhà sáng tạo:
- Cảm giác muốn đi giải là do giác nào phụ trách trong 6 giác: thính, thị, khứu, xúc, vị kể cả trực, thưa Ngài tiên sinh?
Đạo sĩ:
- Ấy ấy! Thông tin mà bộ não tiếp nhận không chỉ từ thế giới bên ngoài mà còn ở bên trong cơ thể! Hệ thống tế bào thần kinh giăng đến đâu thì tiếp nhận thông tin đến đấy.
Nhà sáng tạo:
- Vậy, bộ não thuộc về hệ thần kinh, thưa Ngài tiên sinh?
Đạo sĩ:
- Chỉ đúng một nửa! Bộ não còn là cơ quan… sinh dục của con người, bất luận nam nữ.
Nhà sáng tạo:
- Điều này có ý nghĩa gì đối với hoạt động sáng tạo/đổi mới, thưa Ngài tiên sinh?
Đạo sĩ:
- Quan trọng lắm đấy! Nói chung, các nhà sáng tạo/đổi mới là những người lao động trí óc với cường độ cao trong thời gian dài nên chức năng sinh dục của bộ não bị… phôi pha. Vì vậy, cánh đàn ông hay bị liệt, cánh đàn bà hay bị lãnh. Cắm đầu cắm cổ lao vào sáng tạo/đổi mới không khéo phí đời.
- Theo số liệu thống kê trong lĩnh vực nam khoa, đầu sổ phong thần liệt là giới thương lái và thầy đồ, đội sổ là các lão nông, ngư phủ, tiều phu. Trộm nghĩ cuộc đời nào biết ai khôn, ai dại!
Hội chứng trên bảo dưới không nghe.(ảnh: nguồn internet)
3. Năng lượng và thông tin
Nhà sáng tạo:
- Sự khác biệt giữa máy cày và máy vi tính ở tầm triết học là gì, thưa Ngài tiên sinh?
Công cụ lao động trí óc thời đồ đá. (ảnh: nguồn internet)
Đạo sĩ:
- Máy cày là công cụ lao động chân tay, nó nhận năng lượng ở dạng này - xăng chẳng hạn - và chuyển đổi sang dạng năng lượng khác là lực cơ học để làm tơi đất. Trong khi đó, máy vi tính là công cụ lao động trí óc, nó nhận thông tin và xử lý thông tin.
- Mặc dù để hoạt động được, máy vi tính cũng cần năng lượng là điện năng tuy nhiên quá trình chuyển hóa năng lượng này không mang tính đặc trưng cho bản chất của máy vi tính. Vì vậy, không mấy ai dùng máy tính để tỏa nhiệt sưởi ấm thay cho bếp lò, nếu có thì đây là nhà sáng tạo/đổi mới hoặc người bị hâm.
Nhà sáng tạo:
- Phân biệt phương diện năng lượng và phương diện thông tin có ý nghĩa gì đối với hoạt động sáng tạo/đổi mới, thưa Ngài tiên sinh?
Đạo sĩ:
- Quan trọng lắm đấy! Mặc dù máy vi tính là công cụ lao động trí óc nhưng cũng có người sử dụng máy tính như là công cụ lao động chân tay. Ngược lại, mặc dù máy cày là công cụ lao động chân tay nhưng cũng có người sử dụng máy cày như là công cụ lao động trí óc.
Ứng dụng công nghệ thông tin. (ảnh: nguồn internet)
Ứng dụng công nghệ thông tin. (ảnh: nguồn internet)
Nhà sáng tạo:
- Tại sao lại có chuyện tréo ngoe như thế, thưa Ngài tiên sinh?
Đạo sĩ:
- Tại vì tay là thủ mà đầu cũng là thủ. Vì thế nên có chuyện lão nông thì đi chế tạo máy bay, tàu ngầm còn nhà khoa học thì đi nấu rượu, nuôi heo.
Nhà sáng tạo:
- Lĩnh vực sáng tạo/đổi mới có liên quan gì đến sự ra đời của máy vi tính, thưa Ngài tiên sinh?
Đạo sĩ:
- Vào thời đồ đá, xuất hiện Kinh Dịch - một học thuyết vừa liên quan đến hệ nhị phân vừa liên quan đến dự báo thông tin. Sau đó mấy ngàn năm xuất hiện Binh Pháp – một học thuyết hoàn toàn đủ tư cách để xem như một phương pháp sáng tạo ra các chiến lược dùng trong quân sự cũng như đời thường. Vào thời La Mã cổ đại ở phương tây và thời Xuân Thu ở phương đông các phương pháp như: phân tích, trừu tượng, cụ thể hóa đã được các nhà triết học sử dụng lai rai.
- Tuy nhiên, sự song hành phát triển giữa một bên là lĩnh vực sáng tạo và một bên là lĩnh vực máy tính thực sự bùng nổ và tương tác lẫn nhau trong suốt thế kỷ 20 sau Tây lịch. Đó chính là thời đại công nghệ thông tin trong lịch sử phát triển của nhân loại.
5. Thời đại công nghệ thông tin
Nhà sáng tạo:
- Lịch sử phát triển công cụ lao động của loài người diễn ra thế nào, thưa Ngài tiên sinh?
Đạo sĩ:
- Lịch sử phát triển của loài người không tách rời lịch sử phát triển công cụ lao động. Đầu tiên là thời đồ đá, chiếm gần trọn lịch sử loài người với khoảng 2,5 triệu năm. Mãi cho đến 10.000 năm trước Tây lịch nền kinh tế nông nghiệp mới ra đời. Trong khi thời đại cơ khí xuất hiện trong vài trăm năm, thì tuổi đời của thời đại công nghệ thông tin chỉ hơn nửa thế kỷ mà thôi.
Lịch sử phát triển công cụ lao động.(ảnh: nguồn internet)
Nhà sáng tạo:
- Thời đại công nghệ thông tin khác với các thời đại trước đó ở điểm cốt lõi nào, thưa Ngài tiên sinh?
Đạo sĩ:
- Tuy thời đại công nghệ thông tin cực kỳ ngắn ngủi so với lịch sử nhân loại nhưng vai trò và tác động của công nghệ thông tin đối với toàn bộ nền sản xuất cũng như đời sống xã hội lại vô cùng sâu rộng. Nguyên nhân là do công cụ lao động đặc trưng của thời đại công nghệ thông tin liên quan mật thiết đến sự sáng tạo của bộ não con người.
Thời đại công nghệ thông tin. (ảnh: nguồn internet)
Thời đại công nghệ thông tin. (ảnh: nguồn internet)
Nhà sáng tạo:
- Công nghệ thông tin liên quan đến kinh tế sáng tạo như thế nào, thưa Ngài tiên sinh?
Đạo sĩ:
- Khác với công cụ lao động đặc trưng của các thời đại trước - chỉ hỗ trợ lao động chân tay - công cụ lao động đặc trưng của thời đại công nghệ thông tin không chỉ hỗ trợ lao động trí óc mà còn nâng cao hiệu năng của công cụ lao động đặc trưng cho các thời đại trước đó.
- Sự hòa hợp giữa bộ óc con người với công cụ lao động đặc trưng của thời đại công nghệ thông tin làm biến chuyển sâu sắc bối cảnh kinh tế xã hội. Kinh tế sáng tạo là sự phát triển tự nhiên và tất yếu với chuỗi phát triển tuần tự: kinh tế nông nghiệp → kinh tế công nghiệp → kinh tế sáng tạo.
Thiết kế và in ấn baby. (ảnh: nguồn internet)
Nhà sáng tạo:
- Xin phân tích rõ hơn, thưa Ngài tiên sinh?
Đạo sĩ:
- Thước đo tối thượng về sự phát triển kinh tế chính là năng suất lao động xã hội. Thứ bậc của các thời đại được đặc trưng bởi xu hướng tăng năng suất lao động xã hội. Công nghệ thông tin đóng một vai trò đặc biệt đối với toàn bộ nền kinh tế xã hội là do công nghệ thông tin nâng cao năng suất lao động xã hội thông qua 3 hình thức sau:
- Thứ nhất, công nghệ thông tin gia tăng năng suất lao động xã hội và tiện ích cuộc sốngthông qua việc thông minh hóa công cụ lao động và trang thiết bị thụ hưởng. Với tiếp cận này, hàng loạt ứng dụng công nghệ thông tin ra đời như: ngôi nhà thông minh, ô tô thông minh, bút thông minh, điện thoại thông minh, tủ lạnh thông minh, máy cày thông minh, nhà kho thông minh,…
Nồi cơm thông minh. (ảnh: nguồn internet)
- Thứ hai, công nghệ thông tin gia tăng năng suất lao động xã hội thông qua việc mô hình mô phỏng thế giới thực, đặc biệt là trong công đoạn thiết kế và sản xuất. Với tiếp cận này, hàng loạt ứng dụng công nghệ thông tin ra đời như: phần mềm xử lý ảnh, phần mềm dự báo thời tiết, phần mềm kỹ xảo điện ảnh, phần mềm thiết kế mỹ thuật, phần mềm mô phỏng máy bay, phần tính toán kết cấu xây dựng,…
Đang khai thác phần mềm . (ảnh: nguồn internet)
- Thứ ba, công nghệ thông tin gia tăng năng suất lao động xã hội thông qua việc tương tác giữa giao dịch thông tin và giao dịch vật chất. Với tiếp cận này, hàng loạt ứng dụng công nghệ thông tin ra đời như: chính phủ điện tử, giáo dục điện tử, hải quan điện tử, thương mại điện tử, nghe nhạc trực tuyến, thư viện điện tử, tra cứu thông tin trực tuyến,….
Tinh thần lao động online mê muội. (ảnh: nguồn internet)
Hai ứng dụng quan trọng nhất. (ảnh: nguồn internet)
Nhà sáng tạo:
- Dài dòng, rối rắm quá Ngài ơi! Tôi là CEO của một trang trại sản xuất bánh ú thời đồ đá thì ứng dụng công nghệ thông tin như thế nào, thưa Ngài tiên sinh?
Đạo sĩ:
- Thứ nhất, ứng dụng vào khâu thiết kế/mô hình/mô phỏng sản phẩm. Thứ hai, ứng dụng vào khâu thu thập/phân tích/xử lý thông tin thị trường/đối thủ/đối tác/khách hàng. Thứ ba, ứng dụng vào khâu quảng bá/tiếp thị sản phẩm. Thứ tư,ứng dụng vào khâu tổ chức quản lý/điều hành. Thứ năm, ứng dụng trong việc học tập, rèn luyện, nuôi dưỡng tâm hồn sáng tạo.
Di chúc của một CEO thời computer.
Trần Ngọc Truyền
----------------------------------------------------------------------------------------------
TRITRI.org - SÁNG TẠO ĐỔI MỚI
Thích ứng thay đổi * Chủ động sáng tạo * Dẫn dắt thành công
.jpg)
{ 0 nhận xét... read them below or add one }
Đăng nhận xét